Cà phê là gì? Cà phê có nguồn gốc từ đâu? Cùng Lâm Nguyễn tìm hiểu những kiến thức cơ bản, hữu ích về hạt cà phê thông qua nội dung bài viết sau.
Cà phê là gì? Tất tần tật thông tin về cà phê.
Cà phê là gì? Cà phê là một loại thức uống được rất nhiều người ưa chuộng trong cuộc sống hiện đại, được ủ từ hạt cà phê rang, tách lấy từ quả của cây cà phê. Trải qua thời gian dài phát triển, hiện nay có rất nhiều hình thức pha chế cà phê hấp dẫn, có thể kể đến như cà phê Espresso, cà phê bình, latte,…Thức uống này bạn có thể uống nóng hoặc uống lạnh đều mang lại hương vị cực ngon.
Quá trình tạo ra một ly cà phê có hương vị thơm ngon:
Sau khi quả cà phê chín sẽ được thu hoạch, đem đi chế biến. Có 2 phương pháp chế biến chín đó là chế biến khô và chế biến ướt. Tiếp đến, hạt cà phê sẽ được tiến hành rang, dưới tác động của nhiệt độ và thời gian sẽ gây ra những biến đổi về màu sắc và hương vị. Sau quá trình rang, hạt cà phê sẽ được đem đi xay theo kích cỡ mịn hoặc thô khác nhau theo mục đích sử dụng. Cuối cùng sẽ được đem đi pha chế tạo thành những ly cà phê có hương vị cực kỳ thơm ngon.
Nhiều cuộc nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nếu bạn duy trì thói quen sử dụng cà phê với một liều lượng trong mức cho phép sẽ mang lại nhiều lợi ích tích cực đối với sức khỏe. Một số công dụng của cà phê có thể kể đến như:
- Giúp giảm mệt mỏi và tăng năng lượng.
- Cà phê chứa một số chất dinh dưỡng cần thiết.
- Giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, Parkinson và chứng sa sút trí tuệ.
- Chống lại bệnh trầm cảm.
- Giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
Trên thế giới hiện nay có rất nhiều giống cây cà phê nhưng đa phần đều được bắt nguồn từ vùng nhiệt đới nằm trên đường xích đạo. Trong số đó, hai giống cà phê phổ biến và có sản lượng nhiều nhất đó là cà phê Arabica (còn được gọi là cà phê chè) và cà phê Robusta (còn được gọi là cà phê vối).
Nguồn Gốc Cây Cà Phê Từ Đâu Mà Có?
Từ xa xưa đã có nhiều câu chuyện kể về nguồn gốc ra đời của cây cà phê. Nếu bạn là người quan tâm đến cà phê thì những câu chuyện dưới đây rất hấp dẫn cho bạn đấy.
Cà phê có nguồn gốc từ đâu? Nhiều thông tin cho rằng tỉnh Kaffa của Ethiopia là vùng đất khởi nguồn ra cây cà phê. Loại cây này xuất hiện ở vùng đất này từ thế kỷ thứ 9. Đến thế kỷ thứ 14, loài cây này theo chân những người buôn nô lệ đến vùng Ả Rập. Mãi đến tận thế kỷ thứ 15, con người mới biết cách rang hạt cà phê lên và sử dụng như một loại thức uống. Vùng Ả Rập trở thành nơi trồng cà phê nhiều nhất lúc bấy giờ. Nơi đây nhanh chóng trở thành trung tâm giao dịch cà phê tại thành phố Mocha tức Al Mukha thuộc Yemen ngày nay.
Truyền thuyết về nguồn gốc cây cà phê.
Một truyền thuyết được lưu lại vào năm 1671, những người chăn dê ở Kaffa phát hiện một số con dê trong đàn sau khi ăn một cành cây có hoa trắng và quả màu đỏ đã thức đến tận đêm khuya. Họ đem chuyện này kể với các thầy tu tại tu viện gần đó. Khi một người chăn dê ăn thử loại quả màu đỏ đó, anh ta đã công nhận tác dụng của loại cây này. Sau đó các thầy tu đi xem xét khu vực ăn của bầy dê và phát hiện loại cây lá xanh thẫm, quả giống quả anh đào. Họ uống nước ép ra từ loại quả đó và tỉnh táo cho đến tận đêm khuya. Có thể nói rằng nhờ đàn dê, con người đã phát hiện ra tác dụng của cây cà phê.
Các nước trồng cà phê trên thế giới.
Hiện nay trên thế giới có khoảng 75 quốc gia nằm trong vành đai cà phê, nhưng trong số đó chỉ có khoảng 60 quốc gia trồng cà phê cụ thể như sau:
Đầu tiên, ở Châu Phi được xem như là vùng đất sơ khai ban đầu của cây cà phê. Các loại cà phê ở đây vô cùng đa dạng với nhiều chủng loại, giống khác nhau, và vùng đất châu Phi cũng là nơi bảo tồn rất nhiều loại gen đặc thù có giá trị cao. Một số quốc gia trồng cà phê nổi tiếng ở Châu Phi có thể kể đến như: Ethiopia, Uganda, Kenya, Tanzania,…
Thứ hai đó là Châu Mỹ. Nơi đây được xem là một trang trại cà phê của thế giới, bởi cà phê được trồng rất nhiều ở châu lục này. Brazil còn là nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Hương vị cà phê được trồng ở đây có vị nhẹ, êm dịu và có mùi thơm thoang thoảng của cam, chanh và hoa rất nhẹ nhàng. Một số nước trồng và xuất khẩu cà phê nổi tiếng trong khu vực có thể biết đến như: Brazil, Colombia, Honduras, Mexico,…
Còn ở Châu Á chỉ có khoảng 8 quốc gia trồng cà phê nổi tiếng và được biết đến nhiều là Việt Nam, Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc, Yemen,…nhưng cây cà phê được trồng ở châu Á có vị rất đặc trưng, vị đắng đậm hơn hậu vị ngọt, hương thơm thoang thoảng của chocolate.
Lịch sử về nguồn gốc cây cà phê có ở Việt Nam từ đâu?
Cà phê ở Việt Nam có nguồn gốc từ đâu? Như đã nói, loại cây này xuất hiện đầu tiên ở châu Phi và Ả Rập, sau đó phân bổ lan rộng nhiều nơi khác nhau trên thế giới. Với điều kiện thổ nhưỡng thích hợp, Việt Nam cũng là nơi trồng nhiều loại cây này. Vậy cây cà phê xuất hiện ở Việt Nam từ khi nào?
Vào năm 1888, đồn điền cà phê đầu tiên được lập ở Việt Nam do người Pháp khởi sự ở Bắc Kỳ. Thời điểm này giống cà phê Arabica được trồng phổ biến ở ven sông. Thời gian sau cà phê được trồng lan xuống vùng Phủ Lý, Thanh Hóa, Ninh Bình, Nghệ An, Di Linh. Sau này người ta phát hiện Tây Nguyên là vùng đất thích hợp nhất để trồng cà phê.
Đến năm 1908, người Pháp mang hai loại cà phê khác đến Việt Nam là Robusta và Excelsa. Họ đã thử nghiệm giống tại Tây Nguyên thấy được sự phát triển rất tốt ở vùng đất này. Trong suốt quá trình diễn ra cuộc chiến, nhiều khu vực sản xuất cà phê phát triển nhưng rất chậm. Năm 1986, tổng diện tích trồng cà phê khắp nước trong khoảng 50.000 ha. Khối lượng sản xuất khoảng 18.400 tấn. Thống kê năm 1937-1938, tổng cộng 13.000 ha cà phê được trồng trên lãnh thổ Việt Nam. Hiện nay, có 3 loại cà phê chính được trồng ở Việt Nam: Arabica, Robusta, liberica.
Những vùng trồng cà phê nổi tiếng ở Việt Nam.
Năm 1875, người Pháp đã mang giống cà phê Arabica trồng thử nghiệm ở nhiều tỉnh thành trên khắp đất nước. Ở những vùng có độ cao, khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi sẽ được phát triển và mở rộng trồng cà phê. Còn những vùng không thích hợp cho năng suất thấp thì sẽ bị loại bỏ. Và dần dần họ cũng tìm ra những vùng trồng cà phê thích hợp cho từng loại khác nhau.
Ở Việt Nam có rất nhiều có thể được trồng cà phê được biết đến như: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Tây Nguyên, Nam bộ. Nhưng xét về điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, độ cao thì chỉ có vùng Tây Nguyên là đạt chuẩn để cây có thể sinh trưởng và phát triển một cách tốt nhất, cho ra chất lượng cà phê thơm ngon nhất với rất nhiều giống loài khác nhau được trồng ở vùng đất này. Hai tỉnh trồng cà phê nổi tiếng được biết đến là Đắk Lắk và Gia Lai.
Giống cây cà phê thơm ngon nhất thường được xuất xứ ở Đà Lạt và Lâm Đồng do có điều kiện thuận lợi về độ cao, nhiệt độ, ánh sáng,…là nơi thuận lợi để trồng các giống cây nổi tiếng như Moka hay Bourbon.
Những dòng cà phê được trồng phổ biến ở Việt Nam.
Với điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa như ở Việt Nam, rất thích hợp để trồng các loại cà phê như: Arabica, Robusta, Cherry.
Cà phê Arabica.
Cà phê Arabica là gì? Arabica là một loại cà phê thuộc họ Rubiaceae, chi Coffea. Ở Việt Nam, giống cà phê này thường được biết đến với tên gọi là cà phê chè bởi do đặc điểm cây, thân lá, của nó khá nhỏ khá giống với những giống chè ở Việt Nam. Nguồn gốc của Arabica được bắt nguồn từ từ khu vực phía Tây Nam của Ethiopia. Và nó là giống cây cà phê đầu tiên được người Pháp đem đến Việt Nam vào năm 1875.
Trong họ cà phê Arabica có rất nhiều loại cà phê thượng hạng với hương vị tuyệt vời khác nhau như: Typica, Bourbon, Caturra, Catuai, Catimor, Moka.
Cà phê Robusta.
Cà phê hạt Robusta chiếm đến 39% sản lượng cà phê trên toàn thế giới. Đặc điểm sinh học của cây cà phê thường rất cao, nhiều nhánh cây và tán rộng hơn rất nhiều so với cây Arabica. Tuy hương vị không được đánh giá cao như Arabica nhưng nó có rất nhiều đặc điểm nổi bật. Một trong số đó là hàm lượng cafein trong thành phần. Robusta chiếm 2-4% còn trong khi Arabica chỉ có 1-2,5%.
Cà phê Moka
Moka được xem là loại cà phê có “họ hàng” với Arabica, chúng thuộc dạng khó trồng, khó chăm, khả năng bị sâu bệnh tấn công rất cao, năng suất thấp. Chính vì vậy, đây được xem là một trong những loại cà phê hiếm của Việt Nam. Moka còn được gọi là “nữ hoàng của các loại cà phê”, có hạt lớn và đẹp hơn so với nhiều giống khác. Hơn nữa, hương thơm của loại cà phê này vô cùng đặc biệt, sang trọng, mang lại cảm giác ngất ngây, thư thái cho người dùng. Vị chua của Moka được thể hiện một cách thanh thoát, quý phái và phù hợp cho những người sành điệu.
Cà phê Cherry
Cherry là một trong các loại cà phê có năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh, thời tiết tốt. Hạt cà phê mang màu vàng, sáng bóng đẹp mắt. Sau khi pha chế, Cherry có cho mình một mùi hương phảng phất, vị chua dễ chịu, thanh khiết nhưng vô cùng sảng khoái. Đây là loại cà phê phù hợp hơn với phái đẹp, chúng hòa quyện một cách tinh tế giữa sự dân dã và nét cao sang, quý phái.
Cà phê Culi
Là loại cà phê hạt nguyên chất có dạng to tròn, một trái chỉ có duy nhất một hạt. Chính vì sự “duy nhất” đó, Culi có cho mình lượng caffeine cực cao, vị đắng khá gắt nhưng mang hương thơm làm say đắm lòng người.
